Vaak verbitterde strijd: 50 jaar zelfstandig

Een verbitterde strijd werd vaak uitgevochten in de gemeenteraad van Ermelo voor de splitsing. Het gemeentehuis werd gevestigd aan de Laan in Nunspeet. Om te voorkomen dat de raadsleden uit Ermelo iedere keer naar Nunspeet moesten reizen werd jarenlang om de maand vergaderd in Ermelo in het toenmalige volksbelang.

De raadsleden uit beide kernen vlogen elkaar regelmatig in de haren. De vertegenwoordigers van Ermelo voelden zich achtergesteld en wezen er keer op keer op dat het meeste geld naar plannen in Nunspeet en Elspeet gingen.

Ook de inwoners van het dorp Ermelo voelden zich lange tijd tweederangsburgers. Voor ieder wissewasje moesten ze naar het gemeentehuis in Nunspeet. Ging het niet om de aangifte van een kind, dan was het wel om te loten voor de dienstplicht of om te trouwen. Trouwen op locatie was toen nog niet in. Het betekende voor de inwoners van Ermelo een reis van ongeveer achttien kilometer en dat werd door hen als een hele opgave gezien.

HULPSECRETARIE Pas later, al was dat al in 1899, werd de situatie voor de inwoners van Ermelo beter toen het besluit werd genomen hier een hulpsecretarie te vestigen. In de jaren dertig van de twintigste eeuw groeide de wens tot splitsing echter enorm. In tegenstelling tot nu ging het Ermelo voor de wind door de aanwezigheid van vele zorginstellingen en leefde in Ermelo het gevoel dat Nunspeet verpauperde door een hoge werkloosheid. Het leidde in Ermelo tot een comité dat streefde naar een zelfstandige gemeente Ermelo en een splitsing met Nunspeet.

OORLOG De Tweede Wereldoorlog zorgde er voor dat de strijdbijl tussen Ermelo en Nunspeet voor eventjes werd begraven. Maar snel daarna brandde de strijd weer los. Ermelo moest en zou zelfstandig worden en van Nunspeet worden verlost. Zowel de provincie Gelderland als het kabinet wilden aan die splitsing ook wel meewerken.

NIEUWE GEMEENTE De inzet van het comité had resultaat: per 1 januari 1972 was er sprake van een splitsing en konden Ermelo en Nunspeet ieder hun gang gaan. Enkele maanden na de splitsing werd Ernst Veen de eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Ermelo. Er kwam voor Ermelo een nieuw gemeentewapen waarin de geschiedenis is terug te vinden. Een open schild met een witte pauw die verwijst naar Staverden, en eg die staat voor de landbouw en een Maltezerkruis vanwege de aanwezigheid van de vele zorginstellingen.

De splitsing leefde in Nunspeet veel minder. Dat had wellicht te maken met het gegeven dat hier het gemeentehuis stond en eigenlijk plannen die in de raad werden besproken altijd wel een meerderheid haalden. Na de splitsing moesten de ambtenaren kiezen in welke gemeente ze wilden gaan werken. Opvallend was dat veel jonge ambtenaren kozen voor Ermelo. De ervaren rotten gaven de voorkeur aan Nunspeet. De bouw van een nieuw gemeentehuis vormde één van de duurste projecten waarvoor men in Ermelo stond.

DOSSIERS Daarnaast moest het gemeentearchief, dat in Nunspeet was ondergebracht, worden gesplitst. Gekeken moest worden welke dossiers betrekking hadden op alleen Nunspeet of Ermelo om daarna aan de gemeente te worden overgedragen die daarbij het meeste belang had. Dossiers die voor beide gemeenten belangrijk waren moesten worden gekopieerd. Ermelo moest tevens een geheel nieuw bevolkingsregister aanleggen.

Nunspeet kreeg met minder pijn te maken al werd ook hier na enige jaren onder impuls van toenmalig burgemeester Hendrik Jan Smith besloten tot de bouw van een nieuw gemeentehuis. De plek op de Markt leidde wel tot enige discussie.

GEMEENTEHUIS Een deel van de bevolking vond dat het oude gemeentehuis prima dienst kon blijven doen in combinatie met de dependance waarin later de bibliotheek werd gevestigd en inmiddels is gesloopt. Ook het pand van de muziekvereniging Harmonie deed enige tijd dienst als dependance. Ook had een deel van de inwoners liever gezien dat het gemeentehuis was gerealiseerd op de plek van het voormalige hotel Ittmann. De voorgevel, van dezelfde architect als Paleis Soestdijk, wilde men dan in tact laten.

ZELFSTANDIGHEID De gemeenten hebben in het kader van 50 jaar zelfstandigheid de herten en pauwenroute uitgebracht die staat voor het hert in het Nunspeetse wapen en de pauw in het Ermelose wapen. De route voert door beide gemeenten. De officiële onthulling werd gedaan door de inmiddels vertrokken wethouders Hans de Haan van Ermelo en Marije Storteboom op het plein voor brouwerij De Uddelaer in Staverden. In Nunspeet is een foto tentoonstelling gewijd aan het vijftig jaar bestaan als zelfstandige gemeente. In beide gemeenten is een bijeenkomst gehouden met oudgedienden.

Wijnand Kooijmans