Sloop 100 jaar oude Pauwenhof naar ontwerp van Kortlang? Niet als het aan de Ermelose Lique Tuijl ligt!

ERMELO Lique Tuijl vindt dat de gemeente Ermelo zuinig moet omgaan met woningen die wellicht een monumentale status verdienen. En schrok van het gemak waarmee ze toestemming kreeg de honderd jaar oude woning Pauwenhof aan de Wilhelminalaan vrijwel geheel te mogen afbreken. Overigens kent Ermelo twee woningen met deze naam.

Sinds twee jaar woont Lique Tuijl met man en drie kinderen in de villa De Pauwenhof. ,,Waarbij ik het gevoel heb dat we dit huis mogen ‘gebruiken’. Dat was anders in de huizen waar we eerder woonden en die we naar onze hand zetten, zoals we dat wilden. Nu is het huis leidend bij wat we willen.”

TWEEMAAL PAUWENHOF

Het gaat dan niet om het appartementencomplex aan de Stationsstraat/Rietlaan, dat ook de naam ‘DePauwenhof’ draagt. De Pauwenhof van Lique en haar gezin staat aan de Wilhelminalaan. ,,Een pand met architectonische, geschiedkundige en sociale waarde voor Ermelo, en ik vind dat het eigenlijk de status van monument verdient, zeker nu het, in 2023, een eeuw bestaat.”

ONTWERP VAN JOHAN KORTLANG

De villa is een ontwerp van Johan Kortlang. Zoon van Fokko Kortlang. Beiden waren architect. Vader Fokko hield zich vooral bezig met het ontwerpen van de gebouwen voor ‘s Heeren Loo om later zijn werk als architect op te geven om de eerste directeur van deze instelling te worden.

Zoon Johan richtte in zijn leven als architect zich voornamelijk op woningbouw en vakantiehuizen. De Pauwenhof ontwierp en bouwde hij voor zichzelf en zijn gezin. Andere beeldbepalende panden waarvan het ontwerp op zijn naam staan, zijn te vinden aan onder meer de Vondellaan 3, Da Costalaan 5 en 40, en langs de Harderwijkerweg.

SLOOP DE WEGWIJZER

Lique woonde met haar gezin aan het Postlaantje. In die periode verbaasde zij zich al over het gemak waarmee werd besloten de school De Wegwijzer af te breken. Ook een beeldbepalend pand, waarvan voor haar en veel inwoners van Ermelo de afbraak niet wordt gecompenseerd door enkel het behoud van de naam.

BEELDBEPALEND PAND

Zij wist dan ook niet wat ze hoorde in een contact met een medewerker van de gemeente over een gewenste aanbouw. ,,Ik kreeg te horen dat het pand desgewenst geheel gesloopt mocht worden. Het wordt alleen gezien als een beeldbepalend pand. Dat betekent dat we alleen de hoofdmassa die vanaf de straat te zien is in de oorspronkelijke verhoudingen dienden te behouden of terug te bouwen. Ik vond dat een ongelooflijk standpunt.’’

PRAKTIJK DOKTER HOLTROP

Behalve met de Fokko Kortlanglaan is er een link met een andere straatnaam, de Dr. Holtropstraat. Dokter Holtrop heeft ook in De Pauwenhof gewoond en menig Ermeloër heeft hem geconsulteerd in de zijvleugel van het pand, waar hij een tijdje praktijk heeft gehouden toen hij in het pand woonde. De woning dankt de naam aan de pauwen die in de tuin werden gehouden. Bekend is dat Johan Kortlang graag vanuit de serre naar deze dieren zat te kijken. Advertenties in kranten van weleer wijzen erop dat de eieren die de pauwen legden, werden verkocht. 

Bekend is ook dat Johan kritisch was als het om de bouw zelf ging. Het verhaal gaat dat wanneer hij niet tevreden was, hij simpelweg een gebouwde muur omver trapte. De muur moest dan opnieuw worden gemetseld, maar dan goed en netjes. ,,Dat maakt dat de villa ook na honderd jaar nog in een prima bouwkundige staat verkeert.’’

VERGELDINGSACTIES DUITSERS

Ad Sitsen, van wie door de huidige bewoners het huis werd gekocht, heeft de geschiedenis van het pand beschreven. Hieruit blijkt dat aan het eind van de tweede wereldoorlog bij verschillende vergeldingsacties door de Duitsers, zowel Johan Kortlang als zijn zoons Jante en Luther werden gedood.

BRAND RIETEN DAK

Het pand heeft ook een brand doorstaan. In de open haard in de huiskamer werd papier verbrand dat via de schoorsteen het rieten dak in brand zette. Alleen het dak ging verloren en het riet werd vervangen door een pannendek. Overigens is bekend dat Johan Kortlang in zijn ontwerpen weinig gebruik maakte van rieten daken, hij was een voorstander van pannen, zij het in verschillende kleuren. 

Johan heeft overigens ook in 1913 paviljoen 9 van ‘s Heeren Loo ontworpen en was in 1921 de architect bij de bouw van de Lucaskerk op het terrein waar zijn vader directeur was. Leden van de familie Kortlang hebben nog meerdere keren een bezoek gebracht aan de Pauwenhof, onder wie ook zijn dochter.

MONUMENTALE STATUS

Lique bezint zich of toch niet de monumentale status voor het pand moet worden aangevraagd zodat het behouden blijft voor Ermelo. Want dat is de villa zeker waard, zo vindt ze. Ondanks de beperkingen die z’n status meebrengt.