Gedrag loslopende honden en verantwoordelijkheid eigenaar, experts aan het woord

ERMELO Het wordt steeds drukker in de natuur en dat betekent dat we ons natuurschoon meer en meer moeten delen. Dat dit kan leiden tot ongewenste incidenten met honden zette het Ermelo’s Weekblad vorige week uiteen. Deze week duikt de redactie in de gedragswereld van loslopende honden en sprak drie experts.

Lenny Jelsma is zelfstandig dierenarts. Ze werkt onder andere bij Anicura in Ermelo. Daarnaast is zij gedragstherapeut voor honden en geeft zij lezingen en trainingen over hondengedrag. Ze is een voorstander van losloopgebieden voor honden, maar is van mening dat er wel bepaalde spelregels gelden. 

Wat is natuurlijk gedrag van honden?

,,Los lopen is voor honden erg fijn. Ze kunnen zich anders gedragen dan aan de lijn en worden minder beperkt in hun bewegingsruimte. Maar het geeft ook de nodige uitdagingen. Alles wat een hond niet kent is vreemd voor hem. Dus ook andere loslopende honden op de hei. Een hond is erg gericht op andere honden en zal kennis willen maken, meestal zonder dat dit tot een confrontatie leidt. Maar een opgewonden hond die op een onbekende hond afstormt, is iets dat wel kan uitmonden in een vervelende situatie. Als dierenarts zie ik regelmatig bijtincidenten voorbij komen.”

’HIJ DOET NIKS’ De toenemende drukte in de natuurgebieden kan tot problemen leiden. Van honden die luid blaffend fietsers achtervolgen en wandelaars die omver gerend worden, tot honden die letsel oplopen en paarden die opgejaagd worden. Het zijn enkele voorbeelden van incidenten die bij deze krant gemeld zijn. De verantwoordelijkheid voor het gedrag van de hond ligt bij de eigenaar. Maar vaak zeggen die ‘hij doet niks’ en/of corrigeren de hond niet.

Meestal gaat het goed, maar het blijft een dier

Lenny: ,,Als er een grote blaffende hond op je af komt rennen kan dit heel beangstigend zijn, voor mensen maar ook voor andere honden. Meestal gaat het goed, maar het blijft een dier en iedere hond kan in principe bijten. Wanneer een hond ongewenst gedrag vertoont, weten veel eigenaren niet hoe ze daar mee om moeten gaan. Als een hond niet goed luistert, is dit als pup zijnde vaak al fout gegaan. Al van jongs af aan moet een hond begrensd worden in zijn gedrag. Het is gewoon een opvoedkwestie: een pup moet leren wat wel en niet wenselijk is. Als je je hond dit niet leert, gaat hij zelf bedenken wat goed is om te doen in een bepaalde situatie. Zo kan een onzekere hond gaan bijten als een andere hond zich te erg opdringt.”

(Tekst gaat verder onder de foto)

Los lopen is heerlijk voor honden: ze kunnen rennen, spelen en snuffelen. - Jan de Roo Fotografie

Henk Eilander loopt regelmatig met zijn eigen hond op de Ermelose hei en herkent de gelaten houding van eigenaren. ,,Wanneer je hondeneigenaren op het gedrag van hun hond aanspreekt, krijg je te horen dat je niet moet zeuren. Als een hond een kind de schrik van zijn leven bezorgt, krijgt het kind de schuld. Want die moet maar niet zo panisch doen. De hond wordt niet gecorrigeerd. Het is de wereld op zijn kop.” 

Je hond los laten lopen geeft je als eigenaar een bepaalde verantwoordelijkheid,,Mensen raken snel gepikeerd als iemand iets over hun hond zegt. Dat is jammer”,  vindt Jenny. ,,We zouden eigenlijk gewoon wat meer rekening met elkaar moeten houden. Iedereen moet een fijne ervaring kunnen hebben in de natuur! Je hond los laten lopen geeft je als eigenaar nou eenmaal een bepaalde verantwoordelijkheid. Iedere hond die niet goed opgevoed is kan in principe ongewenst gedrag vertonen. Een hond die op alles afrent en niet terugkomt als je hem roept, kan dan ook beter aangelijnd blijven. Want je weet gewoon niet wat er kan gebeuren en kunt ook niet ingrijpen als je hond ver van jou verwijderd is.”

Wat doe je als een hond op je afstormt?

HOND NEGEREN ,,Als er een grote hond op je af komt rennen en je vindt dit eng, kun je het beste niet gaan gillen of schreeuwen en vooral ook niet wegrennen. Hiermee vergroot je alleen maar de opwinding van de hond”, legt Lenny uit. ,,Je kunt beter stil blijven staan en de hond negeren, tot de eigenaar in de buurt is. Weet wel dat de meeste honden gewoon enthousiast zijn en aandacht en een knuffel willen. Als fietser of hardloper kun je het beste stil gaan staan als een hond je achtervolgt. Je stopt dan het najaaggedrag en vaak druipt de hond dan af.”

ZELFBELONEND GEDRAG Anita Kiers is al jaren hondengedragsdeskundige en werkzaam als kynologisch instructeur bij de Kynologenclub Noord-West Veluwe in Ermelo. Ze geeft onder andere puppycursussen waar honden al op jonge leeftijd leren wat wenselijk en onwenselijk gedrag is. Ze legt uit wat dit najaaggedrag inhoudt: ,,Alles wat beweegt is interessant voor een hond. Een loslopende hond die iets achterna jaagt, heeft bijna altijd succes. Het object rent in de meeste gevallen weg, tot grote vreugde van de hond. Dit noemen we zelfbelonend gedrag. Om dit te voorkomen leren we op de puppycursussen dat alles saai is. Spelende kinderen, paarden, fietsers: ze zijn niet interessant. Het is de kunst om de aandacht te verleggen: je hond moet jou interessanter gaan vinden dan het bewegende object. Dit kun je je hond aanleren, maar dat kost veel tijd en energie. Goede plekken om te oefenen zijn schoolpleinen, fietspaden en maneges.”

(Tekst gaat verder onder de foto)

Tijdens een training van de Kynologenclub in Ermelo leren jonge honden dat paarden niet interessant zijn. - Jan de Roo Fotografie

Het mag dan eenvoudig klinken om een hond te negeren. Maar veel mensen interpreteren het gedrag van een hond in een ongewenste situatie als ‘agressief’ en zijn daardoor bang. 

Hoe herken je agressie bij een hond? 

ANGST-AGRESSIE ,,Agressie kun je onder andere herkennen aan ontblote tanden, grommen en een stijve lichaamshouding. Maar dit is bij sommige rassen erg moeilijk te zien”, vertelt Anita. ,,Als eigenaar moet je de lichaamstaal van je hond leren lezen, de finesses leren. Dat begint al bij les 1 van de puppycursus. Vaak zijn er al veel subtiele signalen die aan bepaald gedrag voorafgaan. Als je die herkent als eigenaar, kun je op tijd ingrijpen. Angst-agressie komt het meest voor. Hierbij is de hond onzeker, zijn staart is wat lager en zijn oren en mondhoeken staan naar achteren. Vanuit deze onzekerheid kan een hond ervoor kiezen om te vluchten, te bevriezen of te vechten. Als een hond met een eerder gevecht succes heeft gehad, zal hij daar een volgende keer weer voor kiezen. Als eigenaar moet je zien te voorkomen dat er angst-agressie optreedt. Als je ziet dat je hond het moeilijk heeft, red hem dan uit de situatie! Het idee dat honden het onderling zelf maar uit moeten zoeken is achterhaald.”

Het idee dat honden het onderling zelf maar uit moeten zoeken is achterhaaldLICHAAMSTAAL LEZEN Ook Anita vindt het fijn dat er losloopgebieden voor honden zijn, maar beaamt net al Lenny dat honden soms beter aangelijnd kunnen blijven. “Loslopen is heel belangrijk voor honden. Ze kunnen hun natuurlijke gedrag vertonen, lekker snuffelen en spelen. Maar het is geen gewenst gedrag als je hond op alles en iedereen afrent. Je moet echt met je hond bezig zijn als je met hem loopt. Je moet zijn lichaamstaal kunnen lezen en op tijd kunnen ingrijpen als dit nodig is. Dit lukt niet als je op je mobiele telefoon kijkt, of als je hond honderden meters bij je vandaan gerend is. Als eigenaar heb je een belangrijke verantwoordelijkheid om het gedrag van je hond te begrenzen. Lukt dit niet, of als je weet dat je hond probleemgevend gedrag vertoont, dan moet je je hond aanlijnen. Bedenk je ook dat er goede redenen kunnen zijn dat anderen hun hond aanlijnen in losloopgebieden. Een teefje kan loops zijn of een hond kan niet goed met andere honden overweg. Houd hier rekening mee als jouw hond op een aangelijnde hond afgaat!”

Je moet echt met je hond bezig zijn als je met hem loopt. Dit lukt niet als je op je mobiele telefoon kijktLoslopen heeft dus voordelen voor de hond, maar is niet voor iedere hond in iedere situatie de beste keuze. 

Wat is een goede omgeving voor een loslopende hond?

TE DRUK Harry Luiten is eigenaar van Woefers & Waffers in Ermelo. Hij laat honden in kleine groepen uit en runt een kleinschalig hondenhotel aan huis. Hij heeft veel ervaring met loslopende honden. ,,Ik laat zo’n 5 a 6 honden uit per groep, in wisselende samenstelling. Tijdens een uitlaatsessie lopen de honden los in een natuurgebied, met het idee dat ze even een uurtje niets hoeven. Ik kan honden goed lezen en anticiperen op hun gedrag. Toch loop ik zoveel mogelijk conflictvermijdend, wat inhoudt dat ik eigenlijk geen andere honden tegen wil komen. De Groevenbeekse hei in Ermelo vind ik bijvoorbeeld veel te druk, daar loop ik als het even kan zelf niet. Met al die omgevingsprikkels bestaat het gevaar dat de emmer op een gegeven moment vol loopt en je hond zich gaat ontladen op een manier die onwenselijk is. Op de hei heeft een hond sowieso veel ruimte en als hij dan niet goed begrensd wordt, is ‘ie ook sneller weg. Je kunt dan beter in het bos lopen, waar je hond minder overzicht heeft. Of loop eens op een ander, wat rustiger stuk. Afwisseling is voor je hond ook fijn!”

Je moet je hond aangelijnd houden, zolang hij niet goed naar je luistertOok Harry vindt dat je als eigenaar de verantwoordelijkheid hebt dat je je hond leidt. ,,Je moet ervoor zorgen dat je hond naar je luistert, maar je ook beseffen dat het geen robot is. En als je hond onzeker is en jouw hulp nodig heeft, moet je hem die ook geven. Ik ben van mening dat je je hond aangelijnd moet houden, zolang hij (nog) niet goed naar je luistert. Ik moet mijn uitlaathonden ook kunnen begrenzen, anders kan het snel ontsporen. Wat dat betreft zijn het net kleine kinderen op een schoolplein! Een hond mag mee met mijn groep als hij los kan lopen en kan komen en blijven op commando. Honden lezen hun eigenaar trouwens ook. Als ik er even niet bij ben met mijn hoofd, hebben ze dat snel in de gaten en doen ze eerder hun eigen ding. Mooi toch, die wisselwerking tussen mens en dier!”

Marja Stienstra en Frieda Fennell