Nies denkt nog vaak terug aan de oorlog.
Nies denkt nog vaak terug aan de oorlog. Julia van Buuren

Harderwijkse Nies: ‘Ik leefde altijd in angst tijdens de oorlog’’

5 mei 2022 om 10:00 Achtergrond

HARDERWIJK De 89-jarige Nies van Beek Foppen is geboren en getogen in Harderwijk. Ze maakte als kind de Tweede Wereldoorlog mee. Dit trauma heeft ze altijd bij zich gedragen. Ze vindt het erg belangrijk om hierover te blijven praten en deelt haar ervaringen uit deze heftige periode.

Nies was zeven toen de oorlog uitbrak. Ze weet de eerste keer dat ze de Duitsers zag nog goed. ,,Het was een uur of zeven in de ochtend en ik hielp mijn moeder met mattenkloppen. Toen stonden daar een paar militairen met een verrekijker over het IJsselmeer te staren”, vertelt ze. De angst was voelbaar. Diezelfde avond werd heel Harderwijk bezet, dit duurde tot de bevrijding. ,,Je zag de vijand overal lopen”, Nies gruwelt nog steeds als ze eraan terugdenkt. Het was een nare tijd. Om acht uur moest iedereen binnen zijn. Nies haar vader was visser en kon niet altijd op tijd thuis zijn. ,,Toen is hij een keer opgepakt en moest hij lopen naar Hulshorst om daar de spoorrails te maken.”

LANDVERRADERS Nies komt uit een groot gezin van zes meisjes en één jongen. Ze woonde op de boulevard tussen Hotel Zeezicht en Monopole. Er woonden landverraders bij Nies in de buurt. Dat waren Nederlandse vrienden van de Duitsers. En de Ortskommandant woonde naast haar, bij Hotel Zeezicht. Nies was veel in Hotel Zeezicht om te spelen met de kinderen die daar woonden. Ondanks dat de Ortskommandant het pand had gevorderd mocht de familie er wel blijven wonen en bleef het hotel open. Op haar elfde was ze daar aan het spelen met haar zusje. ,,Onder het wc raampje stonden een Duitser en een vrouw te vrijen. Die kinderen hebben een pollepel water door het raampje gegooid en het snel dicht gedaan.” Nies weet nog goed dat ze doodsangsten heeft uitgestaan. Ze gingen niet weg en de kinderen verstopten zich in het huis. ,,Ik keek om het hoekje en keek de Duitser recht in het gezicht. Hij was woedend. Later hebben we gehoord dat het de familie in het hotel heel veel moeite heeft gekost om de Duitser gerust te stellen”, vertelt Nies. Ze is er zich bewust van dat het heel anders had kunnen aflopen.

ANGST Nies had een buurvrouw die weduwe was met één zoon. ,,Ze kwam uit Arnhem lopend naar Harderwijk. Haar man werd opgepakt en meegevoerd met de razzia in Putten.” Achter haar woonde een jongen die de razzia in Putten probeerde te ontsnappen en door zijn hoofd werd geschoten. En om de hoek had een familie een joods gezin opgevangen, ook zij zijn allemaal weggevoerd. Het was een zware en traumatische tijd. Nies raak geëmotioneerd. ,,Ik was toen elf of twaalf jaar maar ik voel de angst nog steeds”, vertelt Nies verdrietig. Ze neemt een van moment rust terwijl haar tranen vloeien.

SCHOOL Nies zat drie jaar op de Vismarktschool en is het vierde jaar van school gewisseld omdat een NSB’er hoofd van de school was. Ze heeft maar één rapport van de zesde klas omdat de school toen gesloten was. ,,Er was niks meer, geen inkt en geen papier.” De school was toen gesloten tot na de bevrijding. ,,Mijn moeder zat met mij en mijn zussen thuis. Dat is bijna niet te vergelijken met de coronaperiode. wij vermaakten ons omdat het moest”, herinnert Nies zich.

We hoorden de kogels

Vlak voor de bevrijding was er nog een angstige avond op de boulevard in Harderwijk. Alle Duitsers verzamelden zich daar. Ze zijn uiteindelijk met boten naar Amsterdam gevlucht. ,,Wij zijn die nacht niet naar bed geweest. Het was heel eng, vooral omdat de Duitsers dronken waren.” Daarna kwamen de Canadezen. Zij schoten op de boten die er nog lagen. Ook dit heeft Nies allemaal zien gebeuren ,,We hoorden de kogels.”

ARDI De bevrijding was geweldig en overal waren Canadezen. ,,We hadden Engelse les gehad dus we dachten dat we goed Engels konden”, lacht Nies. Eén van die Canadezen was Ardi. Hij werd een goede vriend van Nies. ,,Hij kwam ook op de koffie bij mijn ouders en die van mijn vriendin. We gingen aardbeien eten en wandelen.” Ardi gaf Nies zelfs een keer witbrood. ,,Dat was heel speciaal”, vertelt Nies. Haar eerste slok bier kreeg ze van hem toen ze twaalf was. ,,Ik heb het gelijk uitgespuugd. Ik heb nog nooit iemand zo hard zien lachen als Ardi toen. Daarna heb ik nooit meer een druppel bier gedronken.” Ondanks dat ze het contact heeft verloren zit Ardi nog steeds in haar hart. 

Ik kan het niet loslaten ook al zou ik dat soms graag willen

PIJN De oorlog blijft Nies achtervolgen. Ze is nog steeds bang voor vliegtuigen en ook voor vuurwerk. ,,Er is wel eens een incident geweest dat ik knallen van het vuurwerk hoorde en totaal in paniek raakte.” Als ze vliegtuigen hoort duikt ze automatisch, zonder dat ze het zelf wil. ,,Op mijn 75ste heb ik voor het eerst gevlogen, ik durfde het nooit eerder.” Nies haar dochter kent alle verhalen van haar moeder. ,,Het voelt alsof ik het zelf heb meegemaakt.”, vertelt Evelien Boerman van Beek. Ze heeft veel traumatische momenten van haar moeder gezien. Nies: ,,Ik raak het niet kwijt, ik weet nog zoveel van de oorlog. Ik kan het niet loslaten ook al zou ik dat soms graag willen.” 5 mei vindt zij dan ook geen fijne dag, herinneringen aan de oorlog doen haar veel pijn. Wat vrijheid voor Nies betekent is niet in woorden uit te drukken. Ze is er nog steeds elke dag dankbaar voor.

OORLOGSVERHALEN In het kader van 4/5 mei heeft de redactie interviews gehouden met inwoners die van dichtbij oorlog hebben meegemaakt. Deze persoonlijke en kwetsbare verhalen laten zien dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.

Julia van Buuren

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie